Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana (BACC) guzków tarczycy i powiększonych węzłów chłonnych jest ważnym narzędziem diagnostycznym, które jest bezpieczne i godne zaufania, przy nikłym odsetku powikłań. Badanie jest wykonywane pod kontrolą USG wysokiej rozdzielczości, co pozwala zwiększyć precyzję biopsji. Koniec igły jest wówczas widoczny jako jasny punkt, który musi się znajdować wewnątrz nakłuwanej zmiany w czasie aspirowania, czyli zasysania materiału. Preparat z biopsji jest następnie badany przez patologa i oceniany wg klasyfikacji Bethesda - patrz poniżej.
Decyzja o biopsji konkretnej zmiany uwzględnia następujące wskazania:
- Cechy kliniczne:
- wywiad w kierunku naświetlania głowy i szyi w dzieciństwie
- obecność raka rdzeniastego lub brodawkowatego w rodzinie
- nietypowa, wzmożona spoistość gruczołu bez zwapnienia
- wzrost guzka
- powiększone węzły chłonne.
- Cechy uchwytne badaniem USG (co najmniej dwie):
- zmiana hypoechogenna oraz jedna z następujących cech: nieregularne / rozmyte obrzeże, centralne unaczynienie, mikrozwapnienia, większa wysokość niż szerokość zmiany, powiększenie w stosunku do wcześniejszych badań
- powiększenie węzłów chłonnych.
- Należy bioptować zmianę „podejrzaną” a nie największą.
- Większa wielkość i ilość zmian nie koreluje bezpośrednio z większym ryzykiem nowotworu.
Możliwość pobrania materiału z guzka czy węzła jest ograniczona, nawet biopsji celowanej, czyli pod kontrolą USG. Odsetek wyników diagnostycznych ze zmian średnicy co najmniej 10 mm nie przekracza zwykle 85%. Aby poprawić skuteczność badania, ale też ze względów bezpieczeństwa, zaleca się odstawić przed biopsją leki zmniejszające krzepliwość. Biopsja niediagnostyczna powinna być powtórzona po pewnym czasie. Jeśli zmiana powiększa się, pojawiają się podejrzane węzły chłonne lub cechy ucisku na sąsiadujące z tarczycą narządy, BACC powinna być powtórzona nawet pomimo wcześniejszego niepodejrzanego wyniku.
Terminologia i inne zagadnienia związane z BACC tarczycy zostały uporządkowane w czasie konferencji w Bethesda (Maryland, USA) w 2007 r.
Zaproponowano następujące kategorie diagnostyczne oraz w oparciu o nie typowe metody postępowania:
- Bethesda I – zmiana niediagnostyczna lub niewystarczająca (jedynie płyn z torbieli, materiał praktycznie bezkomórkowy, krew, artefakty, etc.)
- Bethesda II – zmiana łagodna (guz rozrostowy, koloidowy, zapalenie tarczycy typu Hashimoto, podostre zapalenie tarczycy, inne)
- Bethesda III - atypia o nieokreślonym znaczeniu lub guzek pęcherzykowy o nieokreślonym charakterze
- Bethesda IV - nowotwór pęcherzykowy lub jego podejrzenie, guz z komórek Hurtla (typ onkocytarny)
- Bethesda V - podejrzenie choroby nowotworowej (raka brodawkowatego, raka rdzeniastego, przerzutu nowotworu, chłoniaka, inne)
- Bethesda VI - choroba nowotworowa (rak brodawkowaty, rak niskozróżnicowany, rak rdzeniasty, nowotwór niezróżnicowany / anaplastyczny, rak płaskonabłonkowy, rak o mieszanej budowie, przerzut nowotworu, chłoniak nieziarniczy, inne)